Leren uit ongevallen: werken op hoogte

In het Verenigd Koninkrijk werden twee arbeiders op de weg gekatapulteerd nadat de steiger waarop ze aan het werk waren, instortte. Wat was er gebeurd?

Gevaarlijke combinatie

Op 6 maart 2024 waren twee arbeiders in Buckingham (Verenigd Koninkrijk) aan het dak van een huis aan het werken. Ze gebruikten daarvoor een steiger waarop ze een ladder hadden geplaatst. Toen de steiger instortte, werden de twee mannen op de straat gekatapulteerd. Een auto die langsreed, kon op het laatste moment uitwijken om de mannen te ontwijken. Het ongeval werd vastgelegd door de dashcam van een andere auto. Als bij wonder geraakten de twee mannen niet ernstig gewond. Volgens een getuige werd de steiger na het ongeval onmiddellijk op dezelfde manier weer opgezet.

Stabiliteit van steigers

Enkel personen die een speciale opleiding gevolgd hebben, mogen steigers monteren, demonteren of ombouwen. De stabiliteit van de steiger verzekeren is daarbij een van de belangrijkste aandachtspunten. Voor gevelsteigers is het bijvoorbeeld van belang dat zij vastgemaakt zijn aan de gevel met een voldoende groot aantal correct geborgde verankeringen. Steigers die veilig zijn om te betreden, herken je aan de groene steigerkaart waarop alle relevante veiligheidsinformatie staat. De werkvloer van een steiger verhogen door er een ladder op te plaatsen is niet toegelaten.

Toeschouwers zagen hoe een werknemer in de haven van Ramsgate (Verenigd Koninkrijk) op hoogte werkte terwijl hij op een pallet stond die door een vorkheftruck omhoog werd getild. 

De werknemer maakte deel uit van een team van drie arbeiders die werkmateriaal van het dek van een boot op de scheepshelling van de haven aan het verwijderen waren. Omdat de steigers waren verwijderd, brachten de arbeiders een pallet met een vorkheftruck naar het dek en gebruikten die als mobiel platform om spullen van de boot te halen. Een van de arbeiders klom vervolgens met een zware gemotoriseerde hogedrukreiniger vanaf de zijkant van het schip onder de reling door op de pallet, waarna de hogedrukreiniger werd neergelaten. Een vorkheftruck mag echter enkel gebruikt worden om werknemers op hoogte te brengen als daarvoor een gepaste werkbak wordt gebruikt en de combinatie van heftruck en werkbak gekeurd is.

Bron: Health and Safety Executive

Tijdens dakwerken kwam een werknemer om het leven toen hij van een ladder viel. 

Handen niet vrij

Voor de dakwerken werd een driedelige uitschuifbare ladder gebruikt om de steiger te bereiken aan de dakrand. De werknemers droegen materiaal en gereedschap aan via die ladder. Toen een van hen een stapel dakleien naar boven droeg, liep het mis. Hij gleed uit en viel. Helaas overleefde het slachtoffer de val niet. 

Uit het onderzoek achteraf bleek dat er geen uitrusting voorhanden was om materiaal veilig naar boven te brengen, zoals een hijslier. Daardoor hadden de werknemers de handen niet vrij en was het onmogelijk om de hele tijd drie contactpunten te houden. Verder bleek dat de werknemer niet over de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen beschikte. Hij droeg bijvoorbeeld onaangepast schoeisel waardoor hij makkelijk uitgleed. 

Bron HSE

Een werknemer viel door een dakraam en raakte daarbij zwaargewond. Wat was er gebeurd?

Werken op het dak

Een contractor had de opdracht gekregen om werken uit te voeren aan de airconditioning in een magazijn. Voor deze opdracht werd een contractor-medewerker het dak opgestuurd om de buitenunit van een airconditioner te vervangen. Hij had dergelijk werk nog nooit gedaan. Nadat hij het dak had betreden en zich naar de airco-unit begaf, stapte hij op een dakraam. Het raam begaf het onder zijn gewicht en hij viel op de vijf meter lager gelegen magazijnvloer. De werknemer overleefde de val, maar liep een gebroken rug op. Hij moet nog een lang revalidatietraject afleggen en het is onzeker of hij ooit terug aan het werk zal kunnen gaan. 

Bron HSE

Een werknemer werd uit een schaarlift geslingerd toen deze omkantelde. Hij overleefde het ongeval niet. Wat was er gebeurd?

Kantelende schaarlift

De werknemer was bezig met het nakijken van de schaarlift. Deze stond opgesteld op het buitenterrein van het bedrijf. Hij bracht de werkbak op zijn maximale hoogte zonder dat de stabilisatoren waren uitgeschoven. De schaarlift rustte enkel op zijn wielen. Plots bewoog de schaarlift naar voren en aangezien de werkbak maximaal omhoog was gebracht, bevond het zwaartepunt zich bovenaan. De schaarlift kantelde en de werknemer werd uit de werkbak geslingerd. Hij overleed aan zijn verwondingen. 
Uit het onderzoek achteraf bleek dat de schaarlift wel degelijk uitgerust was met een beveiliging die verhindert dat de werkbak op maximale hoogte wordt gebracht als de stabilisatoren niet zijn uitgeschoven. Deze beveiliging was echter omzeild. De werknemer in kwestie was daar niet van op de hoogte.

Bronnen/Meer weten

• Uitgebreid onderzoeksrapport van de Commission des normes, de l’équité, de la santé et de la sécurité du travail (CNESST Canada) (in het Frans)
• 3D-animatie van het ongeval

Een werknemer kwam om het leven toen hij een dodelijke val maakte vanuit een kantelende hoogwerker. Wat was er gebeurd?

Teamwerk?

Een arbeider was bezig lampen van het plafond in een tennishal te halen. De tennishal werd afgebroken. De arbeider stond op ongeveer acht meter hoogte in de werkbak van de hoogwerker. Nadat hij een lamp van het plafond had gehaald, liet hij de werkbak een stuk naar beneden (tot ongeveer vier meter). Zijn collega's op de grond die de stempels bedienden, ontkoppelden deze, duwden dan de hoogwerker een stuk naar voren tot bij de volgende lamp en stelden de stempels weer op, waarna de arbeider de werkbak weer omhoog bracht. Nadat er ongeveer 20 lampen op deze manier waren verwijderd liep het mis. Een van de collega's op de grond begon de stempel al weg te halen toen de arbeid nog niet helemaal klaar was. De hoogwerker werd instabiel en kantelde. De arbeider viel en overleefde de val niet.

Bron WorkSafeBC

Bij een botsing van een vrachtwagen met een hoogwerker vielen twee doden.

Een derde man raakte zwaargewond. Het ongeval gebeurde in Ardooie toen een hoogwerker langs de kant van de weg op een vrachtwagen werd geladen voor transport. Om de zichtbaarheid te verbeteren liet een van de werknemers de hoogwerker naar omhoog gaan. Een vrachtwagen die op dat ogenblik voorbijreed, botste tegen de hoogwerker. De hoogwerker werd weggeslingerd en kwam op een passerende bestelwagen terecht. De passagier van het voertuig was op slag dood. De arbeider die op de hoogwerker aan het werk was, overleed later aan zijn verwondingen. De bestuurder van de bestelwagen was zwaargewond.

Bron: De Standaard

Een arbeider die samen met een dakwerker vezelcementplaten aan het leggen was op het dak van een schuur, maakte een val van 6,5 meter diep. Wat gebeurde er precies? Hoe kan dit soort ongevallen voorkomen worden?

De feiten

Het ongeval deed zich voor tijdens uitbreidingswerken aan een schuur op een boerderij. Twee arbeiders, waaronder een dakdekker, hadden als taak het dichtmaken van het dak van de schuur. Voordat ze de platen begonnen te leggen, hadden ze een vangnet gespannen onder de draagstructuur van het nieuwe dak van de schuur. Op de dag van het ongeval wilde de arbeider echter voor zijn collega-dakdekker in het midden van het dak eerst nog de nokpannen (om de nok van het dak af te dekken) leggen. Hij nam daarvoor de kortste weg via het oude dak van de schuur dat was bedekt met golfplaten van vezelcement. Maar die waren jammer genoeg niet sterk genoeg. Een van de platen begaf het, waardoor de man 6,5 m diep naar beneden viel, met zware verwondingen als gevolg.

Hoe dit soort ongevallen voorkomen?

Dit ongeval was het gevolg van het feit dat het dak van het oude deel van de schuur niet veilig was. Veiligheidsmaatregelen zijn dus noodzakelijk voor dergelijke daken. Dergelijke golfplaten van vezelcement zijn niet bestand tegen veel druk. Om veilig te kunnen werken op dit soort daken moet men dus:
- de stabiliteit en fragiliteit van het dak tijdens de voorbereiding van de werken beoordelen;
- het onveilige deel van het dakoppervlak fysiek afbakenen;
- de toegang tot deze zone enkel toestaan mits het nemen van extra preventiemaatregelen;
- collectieve beschermingen aanbrengen, zoals loopplanken, of in bepaalde omstandigheden een vangnet;
- een valbeveiliging en veiligheidsschoenen met antislipzolen dragen;
- in geval van twijfel elk gevaar melden aan de leidinggevende.

Bron: Suva

Een ketelmaker overleed nadat hij klem was geraakt tussen een balk en het bedieningspaneel van de hoogwerker die hij bediende.

Het ongeval gebeurde bij uitbreidingswerken in een bedrijf in het Canadese Fermont. Op de ochtend van het ongeval was de werknemer aan het werk in de concentrator (waarin het ijzererts wordt fijngemalen en vervolgens gecentrifugeerd om het erts te scheiden van andere residuen). Hij moest een markering aanbrengen onder de stalen plafondbalken van een concentratorstructuur om zo de plaats van de ankerpunten van bepaalde installaties aan te duiden. Hij nam plaats in de werkbakl van een hoogwerker met knikarm. Toen hij de werkbak naar een te markeren punt toe bewoog, raakte hij met zijn rug geklemd tussen een stalen balk en het bedieningspaneel van het platform. Een collega slaagde erin hem te bevrijden met behulp van het bedieningspaneel op de grond. De hulpdiensten werden opgeroepen en de werknemer werd overgebracht naar het ziekenhuis maar alle hulp kwam te laat. Hij overleed voor zijn aankomst in het ziekenhuis. 

Bron: CSST

Twee arbeiders vielen uit een hoogwerker terwijl ze een muurbekleding aan het aanbrengen waren aan een gebouw met een stalen constructie. De twee mannen waren aan het werk op het platform van een zelfrijdende hoogwerker toen het schaarliftsysteem het begaf. De arbeiders werden weggeslingerd en vielen op de grond. Ze werden zwaargewond. De ene had een bekkenbreuk. De andere bezweek zes dagen later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Uit het onderzoek bleek dat de hoogwerker abnormale tekenen van slijtage vertoonde, vooral bij de lasnaden van de schaarstructuur, maar er waren ook gebreken aan de ventielen die de hydraulische druk in de hefcilinder moeten beperken.

Bron: CSST

Een werknemer maakte een fatale val door een dak.

Wat gebeurde er?

Twee werknemers waren bezig plastic aan te brengen op een dak van een gebouw in opbouw om het te beschermen tegen de regen. Beiden droegen persoonlijke valbescherming die vastgemaakt was aan verankeringsvoorzieningen. Op een bepaald ogenblik maakten ze hun valbescherming los van de verankeringsvoorziening, omdat het plastic zeil over de verankering moest aangebracht worden. Niet veel later stapte een van beiden achteruit en kwam daarbij terecht op een stuk van het dak dat afgedekt was met plastic. Hij probeerde zich nog vast te klampen, maar het plastic kon zijn gewicht niet dragen. Het slachtoffer overleefde de val vanop elf meter hoogte niet.  

Valbescherming

De keuze voor persoonlijke valbescherming is slechts mogelijk als andere collectieve preventiemaatregelen, zoals het aanbrengen van leuningen, geen optie blijken. Voor het gebruik van persoonlijke valbescherming zijn stevige en goed geplaatste verankeringsvoorzieningen noodzakelijk.

Bron/meer info

• uitgebreid onderzoeksrapport en 3D-animatie van het ongeval

Een lasser voerde een interventie uit aan een groot werkstuk op een hoogwerker. Toen het werkstuk plots roteerde, werd de hoogwerker opgetild waardoor het toestel kantelde. De werknemer kwam hierbij om het leven. De inspecteurs benadrukken het belang van een goede planning wanneer men meerdere toestellen, waaronder een hoogwerker, tegelijkertijd gebruikt.

Wat gebeurde er?

Het slachtoffer werkte als lasser voor een bedrijf dat gespecialiseerd is in de productie van grote koppelstukken voor het transport van vloeistoffen in verschillende industrieën (chemische sector, olie-industrie, ...). Op de dag van het ongeval voerde de arbeider laswerken uit aan een groot koppelstuk. Het werkstuk, dat in de lucht gehouden werd door een lasmanipulator, bevond zich boven een werkput. Die put, die diende om nog grotere werkstukken te kunnen roteren, was op dat ogenblik afgedekt met een grote metalen plaat. De lasser werkte op een hoogwerker, die deels op de metalen plaat stond.

Tijdens het roteren van het werkstuk werd het deel van de plaat waarop de hoogwerker rustte, opgetild, waardoor de hoogwerker omkantelde en de arbeider naar beneden viel. De hulpdiensten brachten hem nog naar het ziekenhuis, waar hij enkele uren later aan zijn verwondingen overleed.

Oorzaken van het ongeval

Het slachtoffer kwam om het leven door de val van de hoogwerker, die was omgekanteld nadat de metalen plaat waarop het toestel deels steunde, werd opgetild. De inspecteurs wezen op een gebrekkig beheer van de laswerken op hoogte: slechte identificatie van de gevaren en onvoldoende preventiemaatregelen bij het gebruik van hoogwerkers. De werkgever moest de nodige corrigerende maatregelen treffen: werkprocedures opstellen, veiligheidsattesten verstrekken, opleidingen voor de werknemers organiseren en controlemaatregelen invoeren.

Preventiemaatregelen

Volgende maatregelen kunnen helpen om ongevallen te voorkomen die zich tijdens het werken met hoogwerkers kunnen voordoen (vooral bij interactie met andere toestellen):

• het werk goed inplannen, de gevaren identificeren en de nodige preventiemaatregelen nemen
• rekening houden met de werkomgeving en de risico’s beoordelen die de stabiliteit van het toestel in het gedrang kunnen brengen
• ervoor zorgen dat de hoogwerker op een stevige en stabiele ondergrond staat
• controleren of de gebruiksinstructies van de fabrikant nageleefd worden
• de werknemers een opleiding over veilige werkmethoden laten volgen en controlemaatregelen invoeren

Bron CNESST (rapport en 3D-animatie)