Veiligheidscoördinatie: wettelijk kader
De Belgische reglementering inzake tijdelijke of mobiele bouwplaatsen is gebaseerd op een Europese richtlijn. Deze richtlijn (92/57/EG, 24 juni 1992, PB 26 augustus 1992) is omgezet in Belgisch recht door de Wet Welzijn (4 augustus 1996, BS 18 augustus 1996) en het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.
Omvang bouwwerven
De wetgeving maakt een onderscheid tussen bouwwerven waarvan de totale oppervlakte gelijk is aan of groter is dan 500 m2 en kleinere werven. Voor deze laatste gelden minder strenge regels.
Een ander criterium is de uitvoering van 'gevaarlijke werken' of 'werken met een verhoogd risico'. Dit omvat onder andere werken waarbij de werknemers blootstgesteld worden aan de gevaren van bedelving, wegzinken of vallen, aan chemische of biologische agentia, ioniserende stralen of waarbij ondergrondse werken moeten uitgevoerd worden. De volledige lijst wordt opgesomd in artikel 26 van het KB.
Een derde belangrijk criterium is de verwachte duur van de werken. Wanneer het vermoedelijke werkvolume groter is dan 500 mandagen of wanneer de vermoedelijke duur van de werkzaamheden langer is dan 30 werkdagen, en waar op één of meer ogenblikken meer dan 20 werknemers tegelijkertijd aan het werk zijn, dan is er sprake van 'werken van een grotere omvang'. Ook hiervoor gelden strengere regels.
Veiligheidscoördinatoren
Een van de belangrijkste maatregelen uit het KB is de invoering van coördinatoren. Wanneer ten minste twee aannemers werken op een bouwwerf, moet een coördinator-ontwerp en een coördinator-verwezenlijking aangesteld worden.
Voor de bouwwerken waarvan de totale oppervlakte gelijk is aan of groter is dan 500 m2 worden de coördinatoren steeds door de opdrachtgever aangesteld. Voor de bouwwerken waarvan de totale oppervlakte kleiner is dan 500 m2, worden zowel de coördinator-ontwerp als de coördinator-verwezenlijking door de architect aangesteld en, indien de medewerking van een architect niet vereist is, door de hoofdaannemer, of de eerste aannemer die met de opdrachtgever een contract sluit.
Voor het bepalen van de totale oppervlakte wordt de oppervlakte van alle niveaus en van de bijhorende constructies samengeteld. Bij verbouwingen worden alleen maar de oppervlaktes van de lokalen of zones in rekening gebracht, die bij de verbouwing betrokken zijn.
Coördinator-ontwerp
De coördinator-ontwerp zorgt ervoor dat de algemene preventieprincipes van bij het ontwerp toegepast worden. Hij voert een risicoanalyse uit en stelt op basis hiervan een veiligheids- en gezondheidsplan op. Dit plan bevat de vastgelegde preventiemaatregelen die moeten voorkomen dat de werknemers aan de vastgesteld risico's worden blootgesteld tijdens de uitvoering van het werk. Het plan moet ook rekening houden met de risico's die ontstaan door de opeenvlging van de activiteiten, de wederzijdse invloeden die de verschillende werken op elkaar kunnen hebben en de wisselwerking met de omgeving.
Coördinator-verwezenlijking
De coördinator-verwezenlijking komt tussen bij de uitvoering van de werken en zorgt ervoor dat het veiligheids- en gezondheidsplan gerespecteerd wordt door alle aannemers en onderaannemers. De coördinator-verwezenlijking mag dezelfde persoon zijn als de coördinator-ontwerp.
Gedurende de duur van de werken moet de coördinator-verwezenlijking een coördinatiedagboek bijhouden. Dat documentbevat de gegevens en bemerkingen over de veiligheidscoördinatie en de gebeurtenissen op de bouwplaats Op de bouwplaatsen met een oppervlakte van minder dan 500m2 mag het coördinatiedagboek vervangen worden door een schriftelijke in kennisstelling.
Aanstelling van de veiligheidscoördinator
De aanstelling van de coördinator-ontwerp gebeurt ten laatste vóór het begin van de uitwerking van het ontwerp. De architect mag deze uitwerking niet aanvatten zolang de coördinator niet is aangesteld. Het is aan te raden om deze coördinator zo vroeg mogelijk aan te stellen om te vermijden dat nadien een deel van het ontwerp moet aangepast worden aan zijn advies.
Postinterventiedossier
Na afloop van de werken moet een postinterventiedossier opgesteld worden dat elementen bevat voor een veilige uitvoering van de werken die nog moeten uitgevoerd worden na de verwezenlijking van het bouwwerk. Wanneer het onroerend goed wordt verkocht, moet het postinterventiedossier worden overgemaakt aan de nieuwe eigenaar.
Verplichte documenten veiligheidscoördinatie
| Bouwwerven kleiner dan 500m² | Veiligheids- en gezondheidsplan | Coördinatiedagboek | Postinterventiedossier |
| Gevaarlijke werken of werken van grotere omvang | Een vereenvoudigde versie volstaat | Een schriftelijke kennisgeving volstaat | Een vereenvoudigde versie volstaat |
| Niet gevaarlijke werken of kleinere omvang | Een schriftelijke overeenkomstvolstaat | Een schriftelijke kennisgeving volstaat | Een vereenvoudigde versie volstaat |
| Bouwwerven van 500m² of groter | Veiligheids- en gezondheidsplan | Coördinatiedagboek | Postinterventiedossier |
| Gevaarlijke werken of werken van grotere omvang | Volledig | Volledig | Volledig |
| Niet gevaarlijke werken of kleinere omvang | Een vereenvoudigde versie volstaat | Een schriftelijke kennisgeving volstaat | Een vereenvoudigde versie volstaat |
