Wat is kwartsstof?
Kwarts is de meest voorkomende vorm van kristallijne silica. Silica of siliciumdioxide bestaat uit de chemische elementen silicium en zuurstof. Kwarts is aanwezig in zand en in de meeste natuurlijke gesteenten, en is een van de meest voorkomende stoffen op aarde. Daardoor komt kwarts in veel bouwmaterialen voor, en in grondstoffen voor de glasindustrie, keramische nijverheid, gieterijen, cementindustrie, verfindustrie en vele andere industrietakken. Bij het bewerken van materialen die kwarts bevatten, kan er kwartsstof vrijkomen.
Wanneer is kwarts gevaarlijk?
Materialen waarin kwarts gebonden is, zijn niet gevaarlijk. Tijdens de extractie en verwerking van kwartshoudend materiaal, kunnen echter kleine deeltjes vrijkomen die ingeademd kunnen worden (inhaleerbaar of respirabel kwartsstof). Materiaal dat meer dan 1,5% aan kwarts bevat, wordt beschouwd als kwartshoudend. Kwartsstof is een heel fijn stof, dat niet of nauwelijks zichtbaar is, maar wel diep kan doordringen in de longen en het longweefsel kan beschadigen.
Tabel Concentratie kristallijn siliciumdioxide of silica in gangbare bouwmaterialen
| Materialen | Concentratie kristallijn siliciumdioxide |
|---|
| Composietsteen die siliciumdioxide bevat (bv. keukenbladen) | 70 tot 95% |
| Zandsteen, Franse steen, kwartsiet, vuursteen | 50 tot 90% |
| Beton, mortel | 20 tot 70% |
| Schalie | 40 tot 60% |
| Dakpan | 30 tot 45% |
| Leisteen | tot 40% |
| Betonsteen | 20 tot 40% |
| Graniet | 20 tot 30% |
| Baksteen | tot 30% |
| Marmer | 2% |
Bron: Buildwise, Constructiv
Welke activiteiten houden een risico in?
Er zijn heel wat activiteiten waarbij kwartsstof vrijkomt, zoals:
- bouwwerken: slijpen, zagen, boren en polijsten van bouwmaterialen die kristallijn silica bevatten
- zandstralen
- de sloop van constructies (het gebruik van een drilboor, breken, boren, zagen, schuren of slijpen)
- storten, vullen, legen, scheppen, mixen van materiaal
- opruimwerkzaamheden (bv. vegen)
- industriële activiteiten waarbij gezandstraald wordt: automobielindustrie, scheepsbouw en staalbewerking
- werk in mijnen en steengroeven: boren, ontginnen, breken, vermalen en zeven van erts of steen
Bijlage 2 van de NEPSI-gids met goede praktijken bevat tabellen van processen en activiteiten waar mogelijk kwartsstof vrijkomt.
