COPD?
COPD is een verzamelnaam voor twee longaandoeningen: chronische bronchitis en emfyseem. Beide aandoeningen veroorzaken een blijvende vernauwing van de luchtwegen en progressieve longschade, wat leidt tot ademhalingsproblemen.
Vroeger werden chronische bronchitis, emfyseem en astma ondergebracht onder de verzamelnaam CARA (chronische aspecifieke respiratoire aandoeningen). Hoewel de symptomen gelijkenissen vertonen, verschillen de ziekten in oorzaak en behandeling. Daarom wordt de term CARA niet meer gebruikt.
COPD ontwikkelt zich meestal geleidelijk aan en manifesteert zich na de leeftijd van 40 jaar. In de vroege stadia blijven symptomen vaak onopgemerkt of worden ze toegeschreven aan veroudering of een slechte conditie. Dat maakt een vroegtijdige diagnose moeilijk, waardoor de ziekte vaak pas in een gevorderd stadium wordt vastgesteld.
COPD is onomkeerbaar: de ontstane longschade kan niet genezen worden. Behandeling richt zich dan ook op het verlichten van de symptomen, het afremmen van de ziekteprogressie en het verbeteren van de levenskwaliteit. Dat kan met geneesmiddelen, rookstopbegeleiding en een aangepast revalidatieprogramma.
Chronische bronchitis
Chronische bronchitis is een blijvende ontsteking van de luchtwegen als gevolg van langdurige blootstelling aan irriterende stoffen zoals tabaksrook, stof en chemische dampen. De ontsteking beschadigt de beschermlaag van de luchtwegen en de trilhaartjes, die normaal slijm en vuil afvoeren. Daardoor treedt oedeem (zwelling) op en neemt de slijmproductie toe.
Door die veranderingen in de luchtwegen:
- vernauwen de luchtwegen, waardoor ademhalen moeilijker wordt.
- blijft slijm vastzitten, wat leidt tot chronische hoest en een verhoogd risico op infecties.
- wordt de luchtwegwand dikker, wat de doorgang van lucht verder belemmert.
Chronische bronchitis treedt vaak in de beginfase van COPD op en veroorzaakt een aanhoudende hoest met fluimen (slijm), vooral 's ochtends. Naarmate de aandoening vordert, verergert de kortademigheid en nemen luchtweginfecties toe.
Emfyseem
Emfyseem is een ernstigere vorm van COPD waarbij de longblaasjes (alveoli) onherstelbaar beschadigd raken. De dunne wanden van de longblaasjes worden vernietigd, waardoor ze samensmelten tot grotere luchtholten. Dat vermindert het oppervlak voor gasuitwisseling en verlaagt de zuurstofopname.
Daarnaast verliezen de longen hun elasticiteit, waardoor ze minder goed samentrekken bij uitademing. Dat zorgt ervoor dat er steeds lucht achterblijft in de longen, wat ademhalen extra zwaar maakt.
Symptomen van emfyseem zijn onder andere:
- ernstige kortademigheid, eerst bij inspanning en later ook in rust
- een ‘opgeblazen’ borstkas (barrel chest) door vastgehouden lucht
- vermoeidheid en gewichtsverlies door een verhoogd energieverbruik bij ademhalen
- gebruik van hulpademhalingsspieren, zoals aanspannen van de nek- en schouderspieren om beter te ademen
Emfyseem heeft een onomkeerbaar karakter. De behandeling richt zich op symptoombestrijding en het verbeteren van de levenskwaliteit via medicatie, zuurstoftherapie en revalidatie.
