Diisocyanaten
Diisocyanaten worden voornamelijk gebruikt voor de productie van polyurethaanproducten, zoals hard of flexibel schuim, coatings of afdichtingsmiddelen. Polyurethaan (PU of pur) kent verschillende toepassingen in de bouw, industrie, transport en nog veel meer. PU-producten ontstaan uit een reactie van diisocyanaten en polyolen (lees ook
Isocyanaten: toepassingen en gezondheidseffecten).
Indeling en restrictie
Diisocyanaten zijn volgens de CLP-verordening (2008/1272/EU) ingedeeld als inhalatieallergeen en als huidallergeen van categorie 1. Bijlage XVII van de REACH-verordening (/2006/1907/EU) over beperkingen op de vervaardiging, het in de handel brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen, mengsels en voorwerpen, werd in 2020 aangepast door Verordening 2020/1149/EU. Deze verordening legt een gebruiksbeperking van diisocyanaten op met als doel het terugdringen van het aantal beroepsastma’s. De beperking zou naar schatting 3.000 gevallen van beroepsastma per jaar in de Europese Unie kunnen voorkomen.
Verplichte opleiding
Verordening 2020/1149/EU legt ook een opleidingseis op. Deze verordening verplicht industriële of beroepsmatige gebruikers om vóór 24 augustus 2023 een opleiding over het veilig gebruik van diisocyanaten te voltooien, aantoonbaar met certificaten of schriftelijke bewijsstukken. De verwijzing naar de verplichte opleiding is bovendien geïntegreerd in de Codex-bepalingen over de opleidingen van werknemers over de risico’s van chemische agentia (art. VI.1-27) door een aanpassing aan de Codex welzijn op het werk in december 2023.
De inhoud van de opleiding wordt gedetailleerd beschreven in de verordening. Volgens Verordening 2020/1149/EU moet elke werknemer die met diisocyanaten werkt
- over voldoende kennis van de gevaren van deze stoffen beschikken,
- zich bewust zijn van de risico’s van de verschillende toepassingen, en
- voldoende op de hoogte zijn van goede werkmethoden en risicobeheersmaatregelen, waaronder het correcte gebruik van passende persoonlijke beschermingsmiddelen.
De opleiding wordt gegeven door een deskundige op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk die de benodigde competenties via een relevante beroepsopleiding heeft opgedaan. Ten minste om de vijf jaar moet de opleiding vernieuwd worden. De leveranciers van de producten die diisocyanaten bevatten, zorgen ervoor dat de ontvangers ervan ook het gepaste opleidingsmateriaal krijgen.
Het trainingsniveau hangt af van het blootstellingsrisico. Er zijn drie niveaus: basisniveau, middelhoog niveau en hoogste niveau. Op het einde van iedere training krijgt men een document van de gevolgde opleiding.
Toepassingen
De opleiding omvat instructies over het beperken van de blootstelling aan diisocyanaten via de huid en de luchtwegen op de werkplek. Verschillende toepassingen worden behandeld, onder andere: omgaan met open mengsels bij omgevingstemperatuur (met inbegrip van schuimtunnels); spuiten in een geventileerde spuitcabine; spuiten in de open lucht, met beperkte of alleen natuurlijke ventilatie (hieronder vallen ook grote bedrijfshallen) en hoogenergetische spuitprocessen (bv. schuim, elastomeren); aanbrengen met roller, kwast of door onderdompeling en gieten; mechanische nabehandeling (bv. snijden) van niet volledig uitgeharde artikelen die niet meer warm zijn; toepassingen in gieterijen; …
Online opleiding
Twee Europese chemische organisaties (ISOPA, de vereniging van Europese producenten van aromatische diisocyanaten en polyolen, en ALIPA, de vereniging van Europese producenten van alifatische isocyanaten) hebben een website ontworpen en een opleidingsprogramma uitgewerkt rond het veilig gebruik van diisocyanaten:
www.safeusediisocyanates.eu. Industriële en beroepsmatige gebruikers kunnen zich registreren via deze website voor het volgen van een opleiding. De opleiding is beschikbaar in alle Europese talen.
Bronnen:
