Wettelijk kader
Het koninklijk besluit van 10 mei 2023 houdende reglementering van de begassingen en de ontgassingen verscheen in het Belgisch Staatsblad van 15 juni 2023. Dit KB vervangt het koninklijk besluit van 14 januari 1992 houdende reglementering van begassingen. Het besluit is in werking getreden op 1 juli 2023.
Definities
- Begassing = alle werkzaamheden die verband houden met het gebruik van een begassingsmiddel in een afgesloten ruimte of voor grondontsmetting in de landbouw onder bescherming of in open lucht. Begassing omvat onder andere: het inspecteren en voorbereiden van de te begassen ruimte, het inbrengen van het begassingsmiddel, het toezicht tijdens de begassing en het verluchten en het vrijgeven van de begaste ruimte.
- Ontgassing = alle werkzaamheden die uitsluitend verbonden zijn met het verluchten en het opheffen van het toegangsverbod voor in het buitenland actief begaste goederen of goederen waaruit toxische gassen kunnen vrijkomen, en het vervoersmiddel waarin zij zich bevinden, die niet in het buitenland werden ontgast of niet voldoende werden ontgast.
Verschillende fasen
Een begassing omvat verschillende fasen:
- het inspecteren en voorbereiden van de te begassen ruimte,
- het inbrengen van het begassingsmiddel,
- het toezicht tijdens de begassing, en
- het verluchten en het vrijgeven van de begaste ruimte.
Na de begassing overhandigt de begassingsleider aan de opdrachtgever een schriftelijk bewijs waarin vermeld wordt dat hij heeft nagegaan dat de ruimte opnieuw zonder gevaar voor de veiligheid en gezondheid kan betreden en gebruikt worden.
Werkzame stoffen
De lijst van de toegelaten fumigatiemiddelen werd geactualiseerd. Een aantal nieuwe werkzame stoffen worden toegevoegd aan de lijst van begassingsmiddelen, zoals sulfurylfluoride, terwijl andere, zoals methylbromide, worden verboden.
Begassingen mogen alleen gebeuren met erkende fytofarmaceutische producten of toegelaten biociden, en door erkende bedrijven, die hun begassingen op voorhand moeten aangeven bij de Federale Milieu-Inspectie.
Specialist
Begassingen worden uitgevoerd onder effectief toezicht van een erkende gebruiker. De begassingsleider is houder van een fytolicentie voor specifiek professioneel gebruik van de betreffende werkzame stof (gewasbeschermingsmiddelen) of is een geregistreerd gebruiker (biociden).
Tijdens bepaalde fasen moet de begassingsleider bijgestaan worden door een tweede persoon.
Opleiding
De werkgever moet jaarlijks een passende opleiding voorzien voor alle begassingsleiders en begassingshelpers. De arbeidsarts en de andere bevoegde preventieadviseurs en het comité geven een voorafgaand advies over het opleidingsprogramma en de uitvoering.
De inhoud van de opleiding is gericht op de kennis en vaardigheden over preventie en veiligheid, met name:
- eigenschappen van de toegepaste begassingsmiddelen;
- veiligheids- en gezondheidsrisico’s bij blootstelling (grenswaarden, …);
- veilige werkmethoden;
- meettechnieken tijdens de verschillende fases van een begassing;
- persoonlijke beschermingsmiddelen (het gebruik van omgevingsonafhankelijke ademhalingsbescherming);
- vereisten inzake het gezondheidstoezicht en de moederschapsbescherming (zwangere en lacterende vrouwen: verbod op blootstelling aan begassingsmiddelen);
- noodprocedures, met inbegrip van eerste hulp bij vergiftiging en ongevallen tijdens begassingen;
- te respecteren reglementering.
Risicoanalyse
Het KB verplicht een risicoanalyse voor de uitvoering van de begassing of ontgassing. Die risicoanalyse volgt de algemene beginselen over het welzijnsbeleid (codex, boek I, titel 2). In de risicoanalyse wordt nagegaan of het mogelijk is om het gewenste eindresultaat te bereiken met een minder gevaarlijke of minder milieubelastende methode dan begassing. Enkel als dat onmogelijk blijkt, mag gewerkt worden met toegelaten begassingsmiddelen die worden toegepast zoals aangegeven in de gebruiksvoorwaarden en -beperkingen vermeld in de toelatingsakte van het product.
Alle fases van de begassing en de mogelijke risico’s voor de veiligheid en de gezondheid van de personen die betrokken zijn bij de begassingen of ontgassingen, maken deel uit van de risicoanalyse:
- gevaarlijke eigenschappen van de begassingsmiddelen,
- werken op hoogte,
- werken in besloten ruimten,
- werken met gasflessen onder druk,
- hanteren van zware en logge materialen (bv. rollen plasticfolie en gasflessen),
- ...
Op basis van de risicoanalyse worden de nodige preventiemaatregelen bepaald.
Het KB vermeldt expliciet dat een bevoegde preventieadviseur ten minste jaarlijks een begassing moet bijwonen (KB, art. 31).
Begassingsplan
Een begassingsplan is een specifiek plan dat wordt opgemaakt door de begassingsleider voor de uitvoering van een welbepaalde begassing of ontgassing. Het begassingsplan omvat de risicoanalyse, de preventiemaatregelen en de daaruit resulterende werkinstructies en meetstrategie (definitie, KB van 10 mei 2023).
Databank
De begassingsleider vult naar aanleiding van elke begassing en ontgassing de databank in.
Gezondheidstoezicht
Voor het begin van de allereerste blootstelling aan een begassingsmiddel wordt elke werknemer aan een voorafgaande gezondheidsbeoordeling onderworpen. Die beoordeling houdt onder meer rekening met een eventuele overgevoeligheid voor het te gebruiken begassingsmiddel, het gebruik van ademhalingsbescherming en de bekwaamheid de instructies toe te passen. Na een periode van verhoogde activiteit kan de arbeidsarts de frequentie van de periodieke gezondheidsbeoordelingen verhogen (codex, art. I.4-32, § 3).
Bronnen:
