Klachten bij een hartaanval
Het hart van vrouwen slaat iets sneller en is anatomisch kleiner dan dat van de man. Ook de kransslagaders aan de binnenkant zijn gevoeliger voor hormonen en stress. De slagaders zijn dunner, waardoor die makkelijker dichtslibben. Daardoor zijn ze vatbaarder voor bepaalde risicofactoren zoals cholesterol, stress, roken, sedentaire levensstijl, diabetes en hoge bloeddruk. Zowel bij mannen als bij vrouwen zijn blokkades in de kransslagaders de oorzaak van een hartaanval. Die blokkades zorgen ervoor dat er onvoldoende zuurstof naar het hart gaat. We herkennen een hartaanval aan de pijn op de borst die uitstraalt naar de linkerarm. Dat is niet altijd het geval bij vrouwen. Zij zullen eerder een brandende of stekende pijn op de borst voelen, oncomfortabele pijn in de bovenrug, onderkaak of hals. Vernauwingen in de hartslagaders kunnen bij vrouwen dus leiden tot kaakpijn, waardoor ze ook tandpijn kunnen ervaren. Andere symptomen zijn: onverklaarbare vermoeidheid of zwakte, misselijkheid, duizeligheid, braken en zweten, en een branderig gevoel in de maag. Mannen en vrouwen kunnen enkele soortgelijke symptomen ervaren zoals hartkloppingen, kortademigheid, flauwvallen.
Mannenhart als norm
Bij vrouwen kunnen de symptomen van cardiovasculaire aandoeningen minder typisch of minder verontrustend lijken dan bij mannen. De nog steeds wijdverspreide overtuiging dat vrouwen minder vatbaar zijn voor hartziekten draagt ook bij tot de onderschatting van het belang van de symptomen. De atypische symptomen, gecombineerd met de onterechte overtuiging dat hart- en vaatziekten niet bij vrouwen voorkomen, hebben grote gevolgen: vrouwen zijn minder geneigd aandacht te besteden aan de symptomen en op eigen initiatief naar het ziekenhuis te gaan . Het duurt vaak jaren vooraleer hartproblemen bij vrouwen ontdekt worden, waardoor het risico op een plotse hartaanval toeneemt. Doordat angstgevoelens tot de symptomen behoren, kunnen vrouwen gediagnosticeerd worden met hyperventilatie, stress of een angststoornis.
Maar waarom is het hart van de man de norm? Vrouwen werden vaak niet toegelaten bij klinische onderzoeken naar nieuwe medicijnen of experimenten met diagnostische technieken zoals scanners om te voorkomen dat hun vruchtbaarheid geschaad zou worden. Daardoor waren de resultaten enkel gebaseerd op een grote groep mannen en een groep vrouwen van oudere leeftijd. Het mannenhart werd de norm met gevolgen voor de diagnose en behandeling van hartkwalen en ook voor de klachten en prognose van de patiënten.
Hartaandoeningen bij vrouwen
Door verbeterde technologieën kunnen hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen makkelijker worden herkend. Mannen en vrouwen kunnen wel andere hartaandoeningen krijgen. Bij mannen komt een hartaanval vaak voor bij een fysieke inspanning. Vrouwen ervaren vaker emotionele stress voorafgaand aan een hartaanval. Zo komt het gebrokenhartsyndroom of takotsubocardiomyopathie bijna uitsluitend voor bij vrouwen in de menopauze. Een opstoot van adrenaline zorgt ervoor dat de bloedvoorziening naar het hart op het niveau van de microscopische adertjes op zo een manier verstoord wordt dat het hart hetzelfde doet als bij een hartinfarct. De aanleiding van zo'n adrenalineopstoot kan een zeer stressvolle situatie zijn, zoals het verlies van een geliefde. De meeste patiënten herstellen volledig, maar blijvende schade is mogelijk. Waarom het vrouwenhart gevoeliger is voor emotionele stress, is niet helemaal duidelijk. Een mogelijkheid is dat na de leeftijd van 50 jaar de oestrogeenproductie, die het hart beschermt, stilvalt en haar beschermende effect verliest.
Oestrogeen ter bescherming
De natuurlijke oestrogenen van de vrouw hebben een hartbeschermende werking. Daardoor waren vrouwen voor hun menopauze relatief beschermd tegen hart- en vaatziekten en kregen ze er gemiddeld pas een tiental jaar later mee te maken dan mannen. Maar de laatste jaren is de levensstijl van vrouwen veranderd: vrouwen werken evenveel, zorgen voor de kinderen en doen het huishouden. Ze vertonen dezelfde risicogedragingen als mannen: jonge vrouwen roken vroeger en vaker, hebben een meer sedentaire levenswijze, worden in hoge mate blootgesteld aan stress (zowel privé als op het werk), drinken meer alcohol en hebben een minder evenwichtige voeding dan vroeger. Dat heeft een impact op het vrouwenhart en vermindert het beschermende effect van het natuurlijke oestrogenen, waardoor het cardiovasculair risico verhoogt. Oestrogenen beschermen uitsluitend tegen vernauwingen in de kransslagaders die de oorzaak zijn van een hartaanval, maar niet tegen hartspierziekten en hartritmestoornissen. Zo loopt een jonge vrouw bij wie de hartspier wordt aangetast door bijvoorbeeld het coronavirus, evenveel risico als een jonge man.
Vrouwen, laat naar je hart kijken
Wie erfelijk belast is, moet goed opletten voor aandoeningen. Laat geregeld preventief je bloeddruk, suiker en cholesterol nakijken. Hoe vroeger je daarmee begint, hoe beter. Het vernauwingsproces van de aders begint namelijk al op je twintigste. Vrouwen maken zich meer zorgen over borstkanker, maar borstkanker doodt zes keer minder vrouwen dan hart- en vaatziekten. Het is daarom belangrijk om goed naar je hart te laten kijken. Vanaf de leeftijd van 50 jaar is voor alle vrouwen een volledige cardiovasculaire check-up aan te bevelen.
