Wat is hooikoorts?
Hooikoorts is een vorm van allergie waarbij men overgevoelig is voor bepaalde soorten stuifmeel van grassen, planten of bomen – ook pollen genoemd. Iedereen heeft antistoffen tegen dit stuifmeel, maar bij hooikoortspatiënten ontstaat een overdreven afweerreactie bij contact van de ogen, neus, mond, keel of luchtpijp met het stuifmeel. Het lichaam reageert heel heftig: de slijmvliezen worden geprikkeld, zwellen en produceren meer slijm.
Ontstaan allergische reactie
Op het moment dat het op zich onschuldige stuifmeel de neus binnendringt, zal het afweersysteem van een persoon met hooikoorts het stuifmeel als een indringer beschouwen. Daardoor zal het immuunsysteem antistoffen beginnen produceren. Die antistoffen binden zich aan mestcellen. Dat zijn cellen waarin het lichaam stoffen bewaart die indringers onschadelijk kunnen maken. Nadat de antistoffen zich aan de mestcellen hebben vastgezet, is het lichaam klaar om een volgende ‘aanval’ van pollen te kunnen weerstaan. Bij die volgende aanval worden de pollen opgevangen door de antistoffen en barsten de mestcellen open. Daardoor komen bepaalde stoffen, onder andere histamine, vrij. Die stoffen zorgen ervoor dat hooikoortsklachten optreden.
Symptomen
Hooikoorts is niet gevaarlijk, maar dat betekent niet dat het niet hinderlijk kan zijn. De meest voorkomende klachten situeren zich voornamelijk ter hoogte van de neus, ogen en keel. Zo krijg je vaak een jeukende neus met bijhorende niesbuien, of een loopneus en vervolgens een verstopte neus. Ook jeukende, tranende of branderige ogen en een droge, jeukende keel en kriebelhoest horen bij de vaak voorkomende symptomen. Soms heeft men ook last van een vol gevoel in het hoofd, een koortsig en moe gevoel en jeukende huid. Mensen met hooikoorts hebben ook vaker eczeem of astma.
Kruisreactiviteit
Hooikoortslijders reageren vaak allergisch op bepaalde voedingsmiddelen, vooral op groenten en fruit. Dat komt doordat de structuur van de stuifmeelkorrel dat de allergische reactie veroorzaakt, lijkt op die in sommige voedingsmiddelen. Het immuunsysteem van mensen met een kruisallergie kan daardoor geen onderscheid maken tussen de verschillende allergenen. Zo ontstaat dan een allergische reactie op het voedingsmiddel in kwestie. Mensen met een graspollenallergie reageren bijvoorbeeld vaak allergisch op meloen, sinaasappel, tomaat, pinda’s en tarwe.
Wie is allergisch voor pollen?
Hooikoorts komt in sommige families meer voor dan in andere. Het is echter niet bekend waarom mensen al dan niet allergisch zijn voor stuifmeel. Hoewel de aanleg voor hooikoorts al van bij de geboorte aanwezig is, ontstaan de klachten pas in de loop der jaren. Na verloop van tijd nemen ze ook weer af. Het is niet te voorspellen wanneer dat zal gebeuren. De symptomen van hooikoorts zijn dezelfde als die van katten- of huisstofmijtallergie. Je bent dus niet noodzakelijk allergisch voor stuifmeel als je die symptomen vertoont.
Bloeiperiodes
De klachten van hooikoorts komen voor tijdens de bloeiperiode van grassen, planten en bomen, wanneer het stuifmeel dus in de lucht circuleert. Sommige mensen hebben de hele bloeiperiode last van hooikoorts, anderen slechts af en toe een dagje. De klachten verdwijnen altijd wanneer het stuifmeel uit de lucht verdwenen is. Het hooikoortsseizoen start in januari/februari en eindigt in september. De periode waarin je last hebt van hooikoorts, is afhankelijk van de bloeiperiode van de grassen, bomen en/of planten waarvoor je allergisch is. Als je allergisch bent voor boomstuifmeel, krijg je klachten tijdens de bloeiperiode van de bomen rond februari en maart. Grassen bloeien later, dus als je allergisch bent voor grasstuifmeel, heb je daarvan het meeste last in mei en juni. Dat is ook de piekperiode van het hooikoortsseizoen. Klachten in de late zomer en herfst kunnen wijzen op een allergie voor sporen van schimmels, maar dat komt minder vaak voor. Je kan een pollenkalender raadplegen om uit te zoeken voor welk stuifmeel je allergisch bent.
Invloed van het weer
De precieze bloeiperiode van de bomen, grassen en planten ligt niet vast. Ze is immers grotendeels afhankelijk van het weer. Zo kan een warme winter ervoor zorgen dat het hooikoortsseizoen eerder begint. Het weer beïnvloedt ook de hoeveelheid pollen die door de lucht zweven. Op zonnige en winderige dagen is de kans op pollen in de lucht het grootst. Regenachtige dagen kunnen voor hooikoortspatiënten dan weer een zegen zijn omdat de regen de pollen uit de lucht spoelt.
Hooikoorts en de maatschappij
Hooikoorts – en allergieën in het algemeen – vormen steeds meer een wereldwijd gezondheidsprobleem. Dat soort aandoening is de meest voorkomende chronische ziekte, en het aantal mensen dat er last van heeft, blijft almaar groeien. Het spreekt voor zich dat de klachten van allergieën als hooikoorts zowel een invloed kunnen hebben op je privéleven als op je prestaties op het werk, vooral als je buiten werkt. Allergieën hebben niet alleen gevolgen voor de allergielijder zelf, maar voor de hele maatschappij. Zo zorgt hooikoorts ervoor dat het aantal doktersbezoeken toeneemt en dat de verkoop van geneesmiddelen stijgt. Hooikoorts kost de gezondheidszorg dus veel geld en die kosten nemen elk jaar toe. Daarnaast neemt ook het aantal gemiste werkdagen toe door hooikoorts. Uit een Brits onderzoek (2018) blijkt dat een op de vijf hooikoortslijders soms afwezig is van het werk door hun allergie.
Behandeling
Helaas valt hooikoorts niet te genezen. Wat je wel kan doen, is het contact met stuifmeel zoveel mogelijk vermijden (zie tips) en/of de symptomen van hooikoorts bestrijden. Aangezien het bijna onmogelijk is om alle contact met stuifmeel te voorkomen, kan het zijn dat eenvoudige maatregelen niet volstaan en je te veel last ondervindt. In dat geval kunnen geneesmiddelen, zoals neusspray en oogdruppels, helpen. Immunotherapie kan een optie zijn voor mensen met ernstige klachten. Dat houdt in dat het afweersysteem minder gevoelig gemaakt wordt door de stof waarvoor je allergisch bent, in toenemende hoeveelheden toe te dienen via vaccinatie of pilletjes. Voor het vinden van de juiste behandeling kan je te rade gaan bij een arts. Hij/zij kan dan ook onderzoeken voor welk stuifmeel je juist allergisch ben.
