Wettelijk kader
Het verbod op het 'droo' zandstralen met kwartszand, is ingevoerd door het koninklijk besluit van 17 juni 2019 tot wijziging van Titel 1.- Chemische agentia van Boek VI.- Chemische, kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia van de codex over het welzijn op het werk, wat het gebruik van vrij kristallijn siliciumdioxide betreft (BS 22 juli 2019). Dit KB heeft artikel VI.1-35 van de codex welzijn op het werk aangepast. Het artikel behoort tot Titel VI.1 over chemische agentia.
Blootstelling aan kwartsstof
Bij het zandstralen met zand of andere korrels die kwarts (kristallijn silica) bevatten, kunnen werknemers mogelijk blootgesteld worden aan kwartsstof. Het inademen van kwartsstof kan leiden tot ernstige gevolgen voor de gezondheid zoals silicose en kanker.
Vóór 2019: toegelaten in afgesloten lokalen
Het oude artikel VI.1-35, §1 stelde dat het verboden was bij straalbewerkings- en ontzandingswerkzaamheden zand of andere korrels te gebruiken die meer dan 1% vrij kristallijn siliciumdioxide bevatten. Dit verbod was niet van toepassing wanneer de straalbewerkings- en ontzandingswerkzaamheden plaatsvonden in hermetisch gesloten lokalen, cabines of installaties (art. VI.1-35, §2).
Daarnaast kon de minister van Werk een vergunning geven voor het uitvoeren van straalbewerkings- en ontzandingswerkzaamheden in open lucht, voor de behandeling van aanzienlijke oppervlakten of vaste constructies (art. VI.1-35, §3).
In de ministeriële besluiten, waarmee deze vergunningen verleend werden, werden een aantal concrete preventiemaatregelen opgelegd, evenals de verplichting om de werknemers die de werken uitvoeren aan te werven met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
In de praktijk: Klassiek ‘droog zandstralen’ weinig gebruikt
Een inspectiecampagne van het Laboratorium voor Industriële Toxicologie bracht aan het licht dat het klassieke ‘droog zandstralen’ met kwartszand (dat aanleiding geeft tot een hoge blootstelling aan kwarts) nog zeer weinig gebruikt wordt. De bedrijven zijn in grote mate overgeschakeld op een gecombineerd gebruik van andere straalmiddelen en water, waarbij de blootstelling aan de inadembare fractie kwarts aanzienlijk lager is dan bij ‘droog zandstralen’. Voor andere toepassingen dan oppervlaktereiniging in open lucht bestaan er methoden waarbij geen kwartshoudende straalmiddelen gebruikt worden.
Volledig verbod
Het KB van 17 juni 2019 past de bepalingen van artikel VI.1-35 als volgt aan:
- straalbewerkings- en ontzandingswerkzaamheden met gebruik van zand of andere korrels die meer dan 1% vrij kristallijn siliciumdioxide bevatten, blijven verboden.
- indien substitutie door een minder gevaarlijk procédé technisch onmogelijk is, wordt op dit verbod een uitzondering gemaakt voor het gebruik van straalbewerkingsprocédés met inherent watergebruik in open lucht.
- 'droog zandstralen' met korrels die meer dan 1% vrij kristallijn siliciumdioxide bevatten wordt volledig verboden, ook in afgesloten systemen.
- het vergunningensysteem voor het uitvoeren van straalbewerkings- en ontzandingswerkzaamheden in open lucht wordt afgeschaft. De verplichting om de werknemers die deze werken uitvoeren aan te werven met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is niet meer van toepassing.
Bronnen/Meer info
