Toezicht
Op federaal niveau wordt het toezicht op de naleving van de regels inzake de arbeidsreglementering georganiseerd binnen de FOD Werkgelegenheid. Er zijn twee diensten: toezicht welzijn op het werk en toezicht sociale wetten. Beide diensten hebben gelijkaardige opdrachten en organiseren onder meer controles waarbij sociaal inspecteurs nagaan of bedrijven de regels naleven maar daarnaast ook advies kunnen geven of voorstellen doen om de situatie te verbeteren.
De sociaal inspecteurs gaan over tot controle:
- op eigen initiatief
- na een klacht die werd neergelegd door een partij die belangen heeft in de situatie (werkgever, werknemer of hun vertegenwoordigers)
- op vraag van een administratieve overheid
- na vordering door een gerechtelijke macht (arbeidsauditeur, parket of onderzoeksrechter)
- ter gelegenheid van een sensibiliseringscampagne
- als er een arbeidsongeval gebeurd is
- voor het onderzoek van een vraag tot erkenning, afwijking of toelating
Acties
Als de inspecteur tijdens een controle een inbreuk vaststelt die vermeld staat in het Sociaal Strafwetboek, kan deze een waarschuwing geven (eventueel met een termijn om zich in regel te stellen) of een proces-verbaal opstellen over de vastgestelde overtreding (zie tabel).
Het arbeidsauditoraat beslist of de zaak voor de strafrechter wordt gebracht (strafrechtelijke boete/gevangenisstraf) of wordt doorgestuurd naar de bevoegde administratie voor een administratieve geldboete. De arbeidsinspectie heeft niet de bevoegdheid om bedrijven een sanctie op te leggen.
Tabel Acties van de inspecteurs
| Acties van de inspecteurs | Doelstelling |
|---|
| Waarschuwingen geven (eventueel een termijn opleggen aan de overtreder) | - een einde stellen aan een inbreuk
- een regularisatie van de onregelmatige situatie verkrijgen
|
| Een proces-verbaal van inbreuk opstellen | - door het proces-verbaal wordt de inbreuk meegedeeld aan het openbaar ministerie (aanbeveling om de vastgestelde inbreuk strafrechtelijk te vervolgen, met het oog op een strafrechtelijke veroordeling)
|
Bevoegdheden
De sociaal inspecteurs beschikken over onderzoeksbevoegdheden die enkel binnen het domein van de arbeid gelden (art. 23 - 42 van het Sociaal Strafwetboek).
Het gaat om:
- Recht op toegang: Met hun legitimatiekaart kunnen sociaal inspecteurs, zonder voorafgaande verwittiging aan de werkgever, vrij binnentreden op de werkplaats. Ze mogen de bewoonde ruimtes enkel betreden met een voorafgaande toelating van de onderzoeksrechter of van de bewoner.
- Afnemen van verhoren: De sociaal inspecteurs kunnen verhoren afnemen van elke persoon waarbij dat noodzakelijk is (bv. werkgever, werknemer, aangestelde, vakbondsafgevaardigden, leden van de ondernemingsraad en van het comité voor preventie en bescherming op het werk).
- Informatiedragers: De sociaal inspecteurs hebben het recht om elk soort informatiedrager in te kijken die gegevens kan bevatten die nuttig zijn voor het onderzoek (bv. boeken, registers, documenten, digitale informatiedragers)
- Recht om te onderzoeken (bv. roerende en onroerende goederen verzegelen)
Controle op het welzijn
De sociaal inspecteurs die belast worden met de controle op de veiligheid en gezondheid (art. 43 - 48 van het Sociaal Strafwetboek) beschikken over specifieke bevoegdheden om bedreigingen voor de gezondheid of de veiligheid te voorkomen en om vastgestelde gebreken te bestrijden of weg te nemen.
Tabel Specifieke bevoegdheden van de inspecteurs belast met het toezicht op het welzijn
| Specifieke bevoegdheden | Opmerkingen |
|---|
Passende maatregelen voorschrijven
| passende maatregelen voorschrijven die doorgevoerd moeten worden - binnen een vastgestelde termijn
- onmiddellijk (bij acuut gevaar)
|
Recht om te verbieden
| tijdelijk of definitief verbieden om - een arbeidsplaats te gebruiken
- apparatuur, installaties, machines, e.d. in bedrijf te houden
- gevaarlijke stoffen of productieprocessen te gebruiken
|
Stopzetting of evacuatie
| - aanbevelen om te stoppen met werken totdat de adequate maatregelen zijn genomen
- als het gevaar imminent lijkt: evacuatie aanbevelen, zegels leggen, e.d.
|
Beroepsgeheim
Om de privésfeer te beschermen moeten de sociaal inspecteurs volledige discretie bewaren over alle sociale gegevens van persoonlijke aard. Het geheim van het onderzoek in een gerechtelijke procedure begint vanaf het moment dat het proces-verbaal van de vaststelling van de inbreuk aan de arbeidsauditeur is overgemaakt.
