Vierdagenweek?
De vierdagenweek is een vorm van organisatie van de wekelijkse arbeidstijd waarbij het werk wordt uitgevoerd in vier dagen in plaats van vijf. Die arbeidsorganisatie kan van toepassing zijn op alle werknemers van het bedrijf of enkel op bepaalde afdelingen of personeelscategorieën. Het belangrijkste doel is om een beter evenwicht tussen werk en privéleven te bereiken.
Er zijn verschillende configuraties van de wekelijkse arbeidstijd mogelijk:
- Verdeling over 4 dagen: bijvoorbeeld 9 uur per dag werken in plaats van 7 uur en 12 minuten (werknemers met een 36-urenweek);
- Vermindering van de wekelijkse arbeidsduur: bijvoorbeeld 8 uur per dag werken (32 uur per week);
- Sluiting van een afdeling of dienst één dag in de week (al dan niet dezelfde dag voor alle werknemers).
Voordelen
In landen die grootschalige proefprojecten hebben uitgevoerd, zoals IJsland en het Verenigd Koninkrijk, zien bedrijven over het algemeen dat het ziekteverzuim en het personeelsverloop afnemen en dat hun werknemers even goed of zelfs beter presteren. Werknemers zeggen dat ze minder gestrest en minder professioneel uitgeput zijn. Ze hebben minder last van angst, vermoeidheid en slaapstoornissen, terwijl de mentale en fysieke gezondheid erop vooruitgaat. Het werktempo is bij de meeste ondervraagde werknemers toegenomen.
Afhankelijk van de configuratie
De impact op het werk lijkt echter te verschillen afhankelijk van de manier waarop de nieuwe arbeidsorganisatie wordt toegepast.
In bedrijven die voor gecomprimeerde werktijden hebben gekozen, zorgen de langere werkdagen voor meer vermoeidheid, verminderde waakzaamheid en dus een groter risico op ongevallen.
Uit experimenten in bedrijven die een vierdagenweek met arbeidsduurvermindering invoerden (bijvoorbeeld 32 uur), blijkt dat die nieuwe arbeidsorganisatie meestal gepaard gaat met een optimalisatie van de werkprocessen, met als doel de productie op hetzelfde niveau te houden, maar gespreid over een kortere tijd. Het verminderen van de niet-productieve arbeidstijd doet denken aan de soms overdreven principes van lean management. Die Japanse managementmethode is erop gericht om maximale waarde voor de klant te realiseren met zo weinig mogelijk verspilling. Aangezien werknemers dezelfde hoeveelheid werk in minder tijd moeten verrichten, bestaat het risico op verhoogde werklast en toegenomen stress. Dat kan er ook toe leiden dat de work-life balance verstoord raakt (‘s avonds en tijdens het weekend werken).
Voorzorgsmaatregelen inzake gezondheid en veiligheid
Met de vierdagenweek streven de werknemers naar een beter evenwicht tussen werk en privéleven. Bedrijven hopen op meer tevreden en uitgeruste werknemers, die dan productiever zouden zijn.
Een dergelijk systeem impliceert een ingrijpende reorganisatie die gezondheids- en veiligheidsrisico’s met zich mee kan brengen, ongeacht de manier waarop de nieuwe arbeidsorganisatie wordt toegepast.
Daarom is het belangrijk om vooraf een risicobeoordeling uit te voeren en preventiemaatregelen te nemen, in overleg met de werknemers. Die maatregelen hebben betrekking op de arbeidsorganisatie, de opleiding en voorlichting van de werknemers en de inrichting van de werkposten van de betrokken personen.
Daarbij mag men de leidinggevenden niet vergeten, want zij moeten de verandering in goede banen leiden, meer bepaald de reorganisatie van de activiteiten tussen de werknemers om de continuïteit van de dienstverlening te garanderen.
Bij organisatorische veranderingen moet men de arbeidsrisico’s op verschillende tijdstippen opnieuw beoordelen en eventuele bijsturingen doorvoeren.
Bron/Meer info:
INRS La semaine de 4 jours Enjeux pour la santé et la sécurité au travail
