Musculoskeletale aandoeningen, afgekort MSA, is een verzamelnaam die verwijst naar aandoeningen van bovenste en onderste ledematen. Risicofactoren MSA kunnen te maken hebben met het werk. Het gaat bijvoorbeeld over het uitoefenen van fysiek belastende taken. Aspecten zoals kracht, duur, frequentie, houding spelen daarbij een belangrijke rol. Om het ontstaan van MSA tegen te gaan, is het vereist om een risicoanalyse uit te voeren en preventiemaatregelen te nemen.

Wat zijn musculoskeletale aandoeningen of MSA?

Om te bewegen, activiteiten uit te voeren, te werken, enz. maken we gebruik van ons bewegingsapparaat, ons ‘musculoskeletaal systeem’. Dit systeem is het complex geheel van beenderen, gewrichten, spieren, pezen, ligamenten, zenuwen en bloedvaten in het lichaam. Al onze houdingen en bewegingen zijn dus afhankelijk van de manier waarop dit systeem functioneert.
Fysieke activiteiten zijn goed voor het musculoskeletale systeem, maar als taken en inspanningen te belastend worden kan dit negatieve gevolgen hebben. Door verkeerde lichaamshoudingen of -bewegingen en repetitieve of extreem snelle bewegingen kunnen musculoskeletale vermoeidheid, pijn of aandoeningen ontstaan. Alle aandoeningen aan het musculoskeletaal systeem worden samen onder de noemer ‘musculoskeletale aandoeningen’ - kortweg MSA’s - gebracht.

MSA is dus een verzamelnaam die verwijst naar musculoskeletale aandoeningen van bovenste en onderste ledematen (respectievelijk de zone nek-schouder-bovenarm-elleboog-onderarm-pols-hand en heup-bovenbeen-knie-onderbeen-enkels-voet). Wanneer het werk een belangrijke negatieve invloed heeft op deze aandoeningen, spreekt men ook van ‘werkgerelateerde MSA’s’.

De onderliggende oorzaken van MSA zijn complex

Meestal is het niet één oorzaak die aan de basis ligt maar is het te wijten aan meerdere factoren. Vaak treden MSA ook niet plots op maar is het een proces over een langere periode. In een beginfase treden klachten bijvoorbeeld op bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten om daarna tijdens rustperiodes weer te verdwijnen. Na verloop van tijd kunnen de klachten echter verergeren en chronisch worden. Het vroegtijdig herkennen van MSA is belangrijk om verergering te voorkomen en de onderliggende oorzaken aan te pakken. 

De figuur geeft een overzicht van de risicofactoren voor MSA. 

Risicofactoren musculoskeletale aandoeningen

Biomechanische risicofactoren, rechtstreeks samenhangend met de taken 

  • Belastende houdingen,
  • Herhaalde bewegingen, 
  • Statische en Dynamsiche kracht, en 
  • Duur. 

Arbeidsomstandigheden waarin de taken worden uitgevoerd

  • werkorganisatie, bv. een gebrek aan pauzes, het werken tegen deadlines of het uitvoeren van een eenzijdige taak. 
  • werkomgeving, bv. koude, warmte, trillingen, lawaai
  • psychosociale factoren, bv. stress

Individuele factoren: leeftijd, geslacht, fysieke conditie

Risicoanalyse = verplicht

Elke werkgever is verplicht om een risicoanalyse van musculoskeletale risico's op het werk uit te voeren. Deze verplichting staat ingeschreven in boek VIII Ergonomie op het werk en preventie van MSA van de codex welzijn op het werk (art. VIII.1-1).

Preventie van musculoskeletale aandoenin​gen

De preventie van MSA vraagt een ergonomische aanpak waarbij op basis van een analyse een combinatie van maatregelen genomen worden. Meestal is het immers niet 1 maatregel die het probleem oplost maar wel een combinatie van technische en organisatorische maatregelen.

Voorbeelden van technische maatregelen

  • automatisatie, andere werkprocessen
  • de werkplek herinrichten, werkvlakken op aangepaste hoogte, voldoende bewegingsruimte, beeldschermwerkplekken goed postioneren
  • hulpmiddelen gebruiken zoals takels, karren, vacuümlifters, hoog-laag tafels
  • exoskeletten inzetten

Voorbeelden van organisatorische maatregelen

  • jobrotatie, belastende taken afwisselen met minder belastende taken
  • pauzes voorzien
  • onderhoudsprogramma's om uitrusting in goede staat te houden
  • opleiding organiseren

Prevent zorgt voor ondersteuning

Om het risico op MSA in kaart te brengen kan Prevent u helpen met het uitvoeren van een ergonomische analyse (Ergoscan). Een ergonoom komt langs om de knelpunten op te sporen en reiklt meteen ook praktische oplossingen aan op maat van jouw organisatie.

Voor een goede implementatie van de preventiemaatregelen is de betrokkenheid van werknemers cruciaal. Ook hiervoor heeft Prevent oplossingen en kan u bijstaan bij het informeren en bewustmaken van werknemers. Wij bieden bijvoorbeeld gepersonaliseerde Safety Days rond ergonomie of een ander thema naar keuze.

Ergonomische analyse

Aan de hand van een ergonomische analyse reiken wij gedetailleerde aanbevelingen aan om de ergonomie binnen je organisatie te verbeteren.
Ga verder

Schrijf je in voor een opleiding over musculoskeletale aandoeningen

Praktische opleiding

Adviseur Ergonomie

12 dagen
Leuven
-
Ga verder
Praktische opleiding

Ergonomie - heffen en tillen van lasten

1/2 dag
Ga verder

Bekijk onze producten over musculoskeletale aandoeningen

Videocursus

Manueel hanteren op kantoor

per deelnemer
:
€45.00
Videocursus (E-learning) over de risicofactoren voor musculoskeletale aandoeningen bij het manueel hanteren van lasten op kantoor.
Bekijk product
Videocursus

Manueel hanteren van lasten & MSA - Industrie

per deelnemer
:
€45.00
In de industrie worden vaak lasten opgetild, verder geduwd, tegengehouden, ... Ook werken in belastende houdingen verhoogt de kans op musculoskeletale aandoeningen. Deze videocursus (E-learning) legt uit wat de oorzaken zijn…
Bekijk product
Videocursus

Manueel hanteren van lasten & MSA - Magazijnen

per deelnemer
:
€45.00
Bij magazijnwerk worden vaak lasten opgetild, verder geduwd, tegengehouden, ... Ook werken in belastende houdingen verhoogt de kans op musculoskeletale aandoeningen. Videocursus (E-learning) over de risico's op…
Bekijk product

Lees ook