VCA Versie 2017/6.0
Het VCA-certificaat wordt toegekend na een beoordeling (audit) door een certificatie-instelling. Tijdens de beoordeling gaat de auditor na of het contractorbedrijf beantwoordt aan de VCA-criteria. Deze criteria staan opgesomd in de VCA-controlelijst (VCA staat voor Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers). Versie 2017/6.0 verscheen op 2 april 2018 en vervangt de vorige versie uit 2008. Aan de basisprincipes van VCA is niet geraakt.
Basisprincipes VCA
- VCA is geen wettelijke verplichting, maar een vrijwillig systeem. Het contractorbedrijf toont met het certificaat aan dat de onderneming veiligheid, gezondheid en milieu beheersen tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden. Voor de opdrachtgever is het een manier om een beroep te doen op een contractor die de veiligheid, gezondheid en milieu op het werk respecteert.
- Het VCA-systeem richt zich naar de volledige keten. Opdrachtgevers eisen vaak een VCA-certificaat van hun aannemers die op hun beurt een certificaat vragen aan de onderaannemers.
- Het VCA-certificaat kan enkel behaald worden na een doorlichting door een auditor en het toekennen van het certificaat door een certificatie-instelling. Het certificaat is 3 jaar geldig. Jaarlijks vinden er tussentijdse audits plaats.
- Het VCA-certificaat kent 3 niveaus: VCA*, VCA** en VCA-P (zie verder).
- Opleiding vormt een belangrijk onderdeel van VCA. De VCA-criteria eisen een basisopleiding veiligheid, gezondheid en milieu voor alle uitvoerende medewerkers en alle operationele leidinggevenden. De inhoud van deze cursussen is vastgelegd in het VCA-systeem. Enkel erkende examencentra kunnen de examens organiseren en de getuigschriften afleveren.
3 niveaus in het VCA-certificaat
De VCA-criteria zijn geformuleerd onder de vorm van een vraag, een doelstelling en met bijhorende minimumeisen. Een VCA-vraag wordt enkel positief beoordeeld indien aan alle bijhorende minimumeisen en de doelstelling is voldaan en ook de bijhorende documenten positief geëvalueerd zijn.
Het VCA-certificaat kent drie niveaus. VCA* is het eerste – en minst geavanceerde – niveau. De criteria die voor dit niveau gehanteerd worden, slaan vooral op de directe beheersing van de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Voor het tweede niveau, VCA**, gelden bijkomende criteria die ook kijken naar de structuren en het beleid inzake veiligheid en gezondheid op het werk. Een voorbeeld van een beleidscriterium dat enkel geldt voor VCA** is de actieve betrokkenheid van de bedrijfsleiding.
In de praktijk is VCA* vooral bestemd voor onderaannemers, terwijl hoofdaannemers dan weer best over een VCA** beschikken.
Tot slot is er nog VCA-Petrochemie. Dit certificatieniveau is enkel vereist voor bedrijven die werken verrichten aan (petro)chemische installaties. In hoofdzaak gaat het om grote contractors die werken met onderaannemers en complexe projecten uitvoeren. Voor deze aannemers gelden naast de VCA** criteria nog specifieke criteria gericht naar de petrochemie.
| Voor wie? Gericht op | Welke criteria? |
|---|
| | | 2008/05 | 2017/6.0 |
|---|
VCA* | - de directe beheersing van veiligheid en gezondheid tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer; - zonder inschakeling van onderaannemers. | - alle 24 VCA* must-vragen | alle 23 VCA* must-vragen |
VCA** | - de directe beheersing van veiligheid en gezondheid tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, en - de preventiestructuur (beleid en structuren inzake veiligheid, gezondheid en milieu, verbetermanagement). | - alle 33 VCA** must-vragen - minimaal 6 van de 14 aanvullende vragen | - alle 27 VCA** must-vragen - minimaal 4 van de 8 aanvullende vragen |
VCA- Petrochemie | - de directe beheersing van veiligheid en gezondheid tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op de werkvloer, en - de preventie-structuur (beleid en structuren inzake veiligheid, gezondheid en milieu, verbetermanagement), en - specifieke aanvullende eisen voor de petrochemie. | - alle 43 VCA-Petrochemie must-vragen - minimaal 2 van de 4 aanvullende vragen | - alle 33 VCA-Petrochemie must-vragen - minimaal 1 van de 2 aanvullende vragen |
Waarom werd de criterialijst aangepast?
De criterialijst vergde de nodige aanpassingen om in te spelen op de gewijzigde situatie op het terrein. De belangrijkste wijzigingen kunnen samengebracht worden in 5 verbeterpunten:
1 Betere toepasbaarheid in verschillende landen.
Voor België en Nederland zijn de verschillen (de eigen accenten) in de criterialijst volledig weggewerkt. Bovendien is versie 2017/6.0 zo opgevat dat ook andere landen de VCA-lijst kunnen gebruiken, met een duidelijke ondergrens van wat zij precies moeten regelen.
2 Meer aandacht voor de praktijk op de werkplek
3 Duidelijkere structuur
In versie 2017/6.0 zijn overlappingen weggewerkt. Meerdere vragen die over gelijkaardige onderwerpen gingen, zijn samengebracht. Hierdoor kon het totaal aantal eisen verminderd worden zonder afbreuk te doen aan de inhoud.
4 Verhoging van de betrouwbaarheid doorheen de keten
Het aantal must-vragen voor VCA* is in verhouding opgetrokken. Het gevolg is dat er meer eisen gesteld worden aan de kleinere aannemers. Daarnaast wordt er meer nadruk gelegd op de verantwoordelijkheid van aannemers die onderaannemers inschakelen. De periodieke beoordeling van onderaannemers is een bijkomende verplichte vraag in VCA**.
5 Veiligheid en gedrag: meer ruimte voor maatwerk
Op het vlak van veiligheid en gedrag is er meer ruimte voor een maatwerkaanpak. De wijze waarop bedrijven veilig gedrag stimuleren is immers bij uitstek maatwerk. Daarom is er ook geen sprake meer van een 'observatieprogramma' maar wel van een programma gericht op
VGM-bewustzijn en -gedrag (verplicht in VCA** en VCA-P).
Structuur
De VCA-criteria zijn opgedeeld in 11 hoofdstukken. In de vorige versie waren dit 12 hoofdstukken. Het afzonderlijke hoofdstuk over milieuzorg (hoofdstuk 6) is weggevallen. Alle aspecten i.v.m. milieu zijn geïntegreerd in de andere hoofdstukken. Een voorbeeld hiervan is de aanstelling van een milieufunctionaris (criterium 6.2 uit de versie 2008/05). Deze eis is geïntegreerd in hoofdstuk 1. De oude eis luidde Is er een veiligheids- en gezondheidsfunctionaris aangesteld binnen het bedrijf?In versie 2017/6.0 is er sprake van Is er een veiligheids- gezondheids- en milieufunctionaris aangesteld binnen het bedrijf? Bij deze eis is verder gespecifieerd dat de functie door meer dan 1 persoon mag opgenomen worden.
De tabel geeft een schematisch overzicht van de inhoud en de belangrijkste wijzigingen.
Tabel- Structuur van de VCA-criteria
2008/05 | 2017/6.0 | belangrijkste wijzigingen |
|---|
Hoofdstuk 1 VGM-beleid en -organisatie, betrokkenheid van de directie |
8 criteria | 6 criteria | - de VGM-beleidsverklaring wordt een must-vraag voor VCA* - het houden van interne audits is als afzonderlijk criterium geformuleerd (must-vraag voor *, **, P) - de aanstelling van een milieufunctionaris is geïntegreerd met de functionaris 'veiligheid en gezondheid' |
Hoofdstuk 2 VGM-risicobeheer |
4 criteria | 3 criteria | - verduidelijking dat de RIE (risicoinventarisatie en -evaluatie) vereist is voor alle gangbare operationele activiteiten en niet enkel voor risicovolle functies - eis 2.4 over het ter beschikking stellen van pbm is geïntegreerd in andere criteria (hfst. 2 en 9) |
Hoofdstuk 3 Opleiding, voorlichting en instructie |
8 criteria | 7 criteria | - eis 3.6 over het veiligheidspaspoort is geschrapt - de eis over de kennis van de interne regels bij de opdrachtgever is uitgebreid; niet enkel de eigen medewerkers, maar ook tijdelijke mensen en werknemers van onderaannemers moeten hierover geïnformeerd worden |
Hoofdstuk 4 VGM-bewustzijn |
2 criteria | 2 criteria | - eis over VGM-overleg (o.m. toolboxmeetings) wordt een must-vraag voor VCA* - eis over een programma voor veiligheidsbewustzijn wordt een must-vraag voor VCA** - het aantal toolboxmeetings is vastgelegd VCA*: 4x/jaar VCA** en VCA-P: 10x/jaar |
Hoofdstuk 5 VGM-projectplan |
5 criteria | 2 criteria | - de criteria over informatie/instructies m.b.t. het VGM-projectplan zijn geïntegreerd in hfst. 3 |
Hoofdstuk 6 Voorbereiding op noodsituaties |
2 criteria | 2 criteria | - |
Hoofdstuk 7 VGM-inspecties |
2 criteria | 2 criteria | - operationele medewerkers kunnen, onder verantwoordelijkheid van een operationeel leidinggevende, de maandelijkse inspectie op de werkplek uitvoeren - de frequentie voor deelname aan de werkplekinspectie door de (operationele) directieleden is 1x per kwartaal - meer aandacht voor positieve bevindingen op basis van de werkplekinspecties |
Hoofdstuk 8 Bedrijfsgezondheidszorg |
4 criteria | 4 criteria | - |
Hoofdstuk 9 Aanschaf en keuring van materialen, arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen |
2 criteria | 2 criteria | - |
Hoofdstuk 10 Inkoop van diensten |
3 criteria | 3 criteria | - de must-vraag voor VCA-P over het voldoen aan VCA-eisen bij het inschakelen van onderaanneming is verstrengd (aantonen door VCA-certificaat onderaannemer of voldoen aan een uitgebreidere lijst van VCA-eisen) - de gestructureerde beoordeling van regelmatig ingeschakelde onderaannemers op basis van de VGM-prestaties wordt must-vraag voor VCA** - de eis over het inschakelen van uitzendkrachten via een VCU-gecertifieerd uitzendbureau is veralgemeend naar uitzendkrachten met een relevante VGM-kennis en –kunde |
Hoofdstuk 11 Melding, registratie en onderzoek van VGM-incidenten |
5 criteria | 2 criteria | - de inhoud van de 5 vragen is samengebracht in 2 vragen |
Certificatie en overgangstermijnen
Versie 2017/6.0 is verschenen op 2 april 2018. Audits en het afleveren van certificaten gebeuren op basis van dit certificatieschema. Er is een overgangstermijn voor contracten aangegaan met een certificatie-instelling tot 3 maanden na de publicatie (deadline 2/7/18) op voorwaarde dat de initiële audit plaatsvindt binnen de 6 maanden (deadline 2/10/18). Aangezien een VCA-certificaat maximaal 3 jaar geldig is, betekent dit dat sinds 2/10/21 alle VCA-certificaten gebaseerd zijn op 2017/6.0.
Meer informatie: website
vca