Normen voor veiligheidsschoenen

Schoenen met beschermende eigenschappen worden ingedeeld in drie grote groepen: werkschoenen (O), beschermschoenen (P) en veiligheidsschoenen (S). In de praktijk worden in bedrijven vooral veiligheidsschoenen (S) gebruikt. Voor elk van deze groepen bestaat er een afzonderlijke norm, maar deze is telkens gebaseerd op één basisnorm waarin de principes en testmethodes zijn beschreven: norm EN ISO 20344. Naast de vier basisnormen zijn er ook nog complementaire normen in functie van specifieke risico’s, zoals schoenen voor brandweerlieden, elektrisch isolerende schoenen, schoenen voor het werken met kettingzagen, voor het werken in gieterijen en lassen, en ook voor bescherming tegen chemische risico’s (zie tabel 1). Voor de gebruikers van schoenen is het belangrijk om te weten welke beschermende eigenschappen de schoenen bieden om de juiste keuze te kunnen maken op basis van de resultaten van de risicoanalyse.

 

Tabel 1 Overzicht normen

 

De basisindeling maakt een onderscheid tussen werkschoenen (O), beschermschoenen (P) en veiligheidsschoenen (S). De verdere indeling wordt aangeduid met een letter (B: basis) of een cijfer. Een schoen met de code B voldoet aan de basiseisen. Staat er een cijfer, dan heeft de schoen nog bijkomende beschermende eigenschappen (bv. een antistatische zool).
Deze drie categorieën van schoenen bieden verschillende beschermingsniveaus met als belangrijkste eigenschap de weerstand van de neus.
- Veiligheidsschoenen hebben een beschermende neus die bestand is tegen een druk van 200 joule. Dat komt overeen met een voorwerp van 20 kg dat vanop een hoogte van 1 meter valt. Schoenen van deze categorie worden op het etiket aangeduid met de letter S (Safety).
- Beschermende schoenen hebben een neus die bestand is tegen een druk van 100 joule en bijgevolg tegen de val van een voorwerp van 10 kg vanop een hoogte van 1 meter. Deze categorie wordt aangeduid met de letter P (Protection).
- Werkschoenen hebben geen verstevigde neus, maar moeten wel een beschermend element hebben. Ze worden aangeduid met de letter O (Occupational) en worden vooral gebruikt in werkomstandigheden waar geen risico bestaat op vallende voorwerpen. 

 

 

De normencommissie heeft in 2021 nieuwe versies uitgebracht van de vier basisnormen over schoenen met beschermende eigenschappen. De wijzigingen hebben vooral te maken met andere, betere testmethodes. Daardoor zijn er echter ook wijzigingen voor de kenmerken en vereisten van de schoenen. Het gaat met name over twee bijkomende indelingen (cijfers 6 en 7), gewijzigde eisen voor de perforatieweerstand en de slipbestendigheid en nieuwe beschermende eigenschappen (o.m. laddergrip – LG). Fabrikanten hebben vijf jaar de tijd om zich aan te passen aan de nieuwe vereisten. In de tussenperiode kunnen dus nog schoenen op de markt verschijnen die nog aan de vorige normversies beantwoorden, maar zowel schoenen die aan de oude normen voldoen als deze die aan de nieuwe normen beantwoorden, zijn in overeenstemming met de pbm-verordening (zie ook Verordening 2016/425 over het op de markt brengen van persoonlijke beschermingsmiddelen). 

Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste wijzigingen voor veiligheidsschoenen (S). De aanpassingen voor werkschoenen (O) en beschermschoenen (P) zijn echter gelijklopend, omdat de drie types schoenen dezelfde testen en markeringen hanteren.

 

In de vorige normversie was slipweerstand steeds geformuleerd als een bijkomende eigenschap. Afhankelijk van de testmethode waren er drie aanduidingen: SRA (test op een keramische ondergrond met een reinigingsmiddel), SRB (test op een metalen ondergrond met glycol (olieachtige substantie) en SRC (beide testen). Voortaan maakt de eerste test deel uit van de basisvereisten, dus elke schoen moet onderworpen worden aan de test op een keramische ondergrond met een reinigingsmiddel. De tweede testmethode is vervangen door een nieuwe test die de prestaties bepaalt op een keramische ondergrond met olie. Schoenen die voldoen aan deze test, krijgen de aanduiding SR. Enkel als de werkomgeving vervuild kan worden met olie, zijn dergelijke veiligheidsschoenen aangewezen.

Voor perforatieweerstand wordt er voortaan een onderscheid gemaakt tussen veiligheidsschoenen met een metalen antiperforatiezool en veiligheidsschoenen met textiel- of composietzolen. Een schoen die beantwoordt aan de testvereisten voor een metalen antiperforatiezool, krijgt de markering P. Voor de veiligheidsschoenen met textiel- of composietzolen wordt aan de P de letter L (large) of S (small) toegevoegd, afhankelijk van de grootte van de punt die gebruikt werd bij de perforatietest. De antiperforatiezolen zijn vaak zwaarder en minder soepel. Als de werkomgeving het niet vereist, is het beter niet voor dit type schoen te kiezen.

Veiligheidsschoenen waarvan de zool bestand is tegen het binnendringen van olie, dragen voortaan de bijkomende markering FO (fuel oil). Voorheen was deze eigenschap inbegrepen in de basisvereisten, maar in de nieuwe normversie is dat niet meer voorzien. Gebruikers die veiligheidsschoenen of -laarzen nodig hebben die bestand zijn tegen binnendringende olie, moeten dus kiezen voor modellen met een bijkomende FO-markering.

Nieuw is de bijkomende aanduiding voor schoenen die voorzien zijn van een slijtbestendige neus (SC - scuff cap). Dat mag niet verward worden met de beschermende neus die in de schoen zit (elke veiligheidsschoen moet beschikken over een beschermende neus die een impact van 200 joule kan weerstaan). Het gaat hier over de versteviging aan de voorkant die de schoen moet beschermen tegen schuren, stoten of slijtage in het algemeen. Vooral op bouwwerven of gelijkaardige werkplekken is dat van belang.

Er is een nieuwe, bijkomende aanduiding voor schoenen met zolen die extra grip bieden op laddersporten.

In de vorige normversie werd bestendigheid tegen het binnendringen van water uitgedrukt aan de hand van de bijkomende aanduidingen WR (waterbestendige schoen) en WRU (waterafstotend bovenmateriaal). De aanduiding WRU is afgeschaft en vervangen door de letters WPA. De nieuwe test is ook strenger en kijkt niet enkel naar de waterbestendigheid van het materiaal, maar ook naar die van de stiksels. De beschermende eigenschap ‘waterbestendige schoen’ (WR) is voortaan geïntegreerd in twee nieuwe indelingen: S6 en S7.

 

Tabel 2 Overzicht van de aanduidingen voor de beschermende eigenschappen van schoenen

 

 

Meer informatie: www.iso.org