Ergoscan®
De Ergoscan® is ontwikkeld door Prevent samen met Alimento (het opleidingscentrum van de voedingsnijverheid). De Ergoscan® is gebaseerd op een bedrijfsbezoek. Tijdens het bezoek voert een Prevent ergonoom observaties uit en voert hij/zij gesprekken met operators en leidinggevenden. Op het einde van het bezoek wordt een eerste feedback gegeven met vastgestelde knelpunten en concrete oplossingen. Achteraf wordt een meer uitgebreid rapport opgemaakt en aan het bedrijf bezorgd.
Het Ergoscan® project ging van start in 2015. Het syntheserapport brengt de gegevens samen van 48 bezochte bedrijven.

Vooral bedrijven met 50 à 200 werknemers 
Meer dan de helft van de bedrijven telt tussen de 50 en de 200 werknemers. 3 bedrijven met minder dan 20 werknemers werden bezocht, 8 bedrijven met meer dan 200 werknemers en 1 bedrijf met meer dan 500 (tabel 1).

Tabel 1 – Bezochte bedrijven – verdeling volgens bedrijfsgrootte

Quick scan van de situatie
Onderdeel van de Ergoscan® is een brede analyse van de situatie. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de MUOPO-methode. MUOPO staat voor Mens, Uitrusting, Omgeving, Product en Organisatie. De methode laat toe om een inventaris te maken door te kijken naar de verschillende aspecten die een impact hebben op de arbeidssituatie. Door zowel mens, uitrusting, omgeving, product als organisatie onder de loep te nemen, verkrijgt men een meer compleet beeld. MUOPO dwingt de observator om alle aspecten in ogenschouw te nemen.
Tabel 2 geeft aan welke knelpunten het vaakst werden vastgesteld. Bij het aspect Mens gaat het vaak over een gebrek aan kennis en vaardigheden bij de medewerkers. Dit is uiteraard gekoppeld aan het aspect Organisatie, waar onvoldoende training het sterkst naar voren komt. Het gaat dan vooral over praktische training on the job en het permanent bijscholen en opvolgen.
Bij Uitrusting is het een gebrek aan de juiste uitrusting of een verkeerd gebruik van de uitrusting. Er zijn bijvoorbeeld geen tilhulpmiddelen aanwezig of de tafels waaraan gewerkt wordt staan te laag of te hoog of men moet te ver reiken.
In de bezochte bedrijven lag het geluidsniveau ook hoog. De meeste mensen werken in een lawaaierige Omgeving. Verder zijn de vloeren vaak glad en de verkeerswegen onvoldoende afgebakend. Vooral dit laatste aspect houdt een groot risico op ongevallen in.
Bij de aspecten die te maken hebben met de Producten waarmee gewerkt wordt gaat het vooral over de frequentie en het gewicht. Twee risicofactoren die nauw samenhangen met het risico op musculoskeletale aandoeningen.

Tabel 2 – Quick scan van de situatie in de bezochte bedrijven

*Problemen die vastgesteld zijn in minder dan 10% van de bezochte bedrijven zijn niet vermeld

Risicofactoren musculoskeletale aandoeningen
Musculoskeletale aandoeningen of MSA is een verzamelnaam die verwijst naar aandoeningen van bovenste en onderste ledematen of meer algemeen het musculoskeletaal systeem.
De onderliggende oorzaken van MSA zijn complex. Meestal is het niet één oorzaak die aan de basis ligt maar is het te wijten aan meerdere factoren. Vaak treden MSA ook niet plots op maar is het een proces over een langere periode. Het vroegtijdig herkennen van MSA is belangrijk om verergering te voorkomen en de onderliggende oorzaken aan te pakken.
Figuur 1 geeft een overzicht van de risicofactoren voor MSA. Niet alle risicofactoren hebben te maken met het werk. Individuele factoren zoals leeftijd, geslacht, fysieke conditie spelen bijvoorbeeld een rol. Andere individuele factoren zoals het al dan niet beschikken over de juiste instructies kunnen wel verband houden met het werk.

De arbeidsomstandigheden waarin de taken worden uitgevoerd, hebben een invloed op het ontstaan van MSA. Voor de werkorganisatie gaat het dan bijvoorbeeld over een gebrek aan pauzes, het werken tegen deadlines of het uitvoeren van een eenzijdige taak. Ook aspecten die te maken hebben met de werkomgeving kunnen aan de basis liggen van MSA. Deze aspecten worden vaak niet als zodanig herkend maar koude, warmte, trillingen en ook lawaai zijn mogelijke oorzaken. Ook stress en andere psychosociale aspecten kunnen MSA in de hand werken maar het verband tussen beide is vaak onduidelijk of moeilijk terug te vinden.

Rechtstreeks samenhangend met de taken, zijn het de risicofactoren Belastende houdingen, Herhaalde bewegingen, Statische en Dynamische kracht en de Duur die van belang zijn. Deze vijf aspecten zijn in het kader van de Ergoscan® beoordeeld.

Figuur 1 – Risicofactoren van musculoskeletale aandoeningen

Werkbelasting 
In elk bedrijf zijn een aantal werkposten geanalyseerd. Gemiddeld werden er 6,8 werkposten per bedrijf geobserveerd. Voor elk van deze werkposten zijn de risicofactoren m.b.t. werkbelasting, houding, herhaling, kracht en duur beoordeeld.
- Houding: in hoeverre wijkt de houding af van de natuurlijke houding van een bepaald gewricht? bv. gebogen rug, gedraaide romp, gebogen pols, hoog opgeheven armen. Hoe groter de afwijking (in graden) van de natuurlijke stand, hoe groter het risico.
- Herhaling: in hoeverre worden dezelfde bewegingen repetitief herhaald? Hoe groter de herhaling, hoe groter het risico.
- Kracht: moet er veel kracht uitgeoefend worden met een bepaald deel van het lichaam? Hoe groter de kracht, hoe groter het risico. Hierbij is statische krachtuitoefening (zonder beweging) schadelijker dan dynamische kracht.
- Duur: hoe lang duurt de fysieke activiteit? Hoe langer de blootstelling, hoe groter het risico.

Het gelijktijdig voorkomen van meerdere risicofactoren, verhoogt het risico. Voor het beoordelen van de risicofactoren is gebruik gemaakt van scores m.n.
4: hoog risico
2: matig risico
1: veilig
De resultaten van deze beoordeling staan in figuur 2. Hieruit blijkt dat vooral de risicofactoren Houding en Herhaling vaak voorkomen.

Figuur 2 – Procentuele verdeling van de risicofactoren van de geobserveerde werkposten

Knelpunten en oplossingen

Onderstaande foto's tonen voorbeelden van vaak voorkomende situaties in de voedingssector.

alle foto's in het syntheserapport zijn gepubliceerd met toestemming van de bedrijven. De foto's zijn louter illustratief voor veel voorkomende situaties. De foto's mogen onder geen beding overgenomen worden.

Elk bedrijf kreeg telkens concrete oplossingen aangereikt aangepast aan de werkpost en de situatie. Deze oplossingen zijn afgetoetst op hun haalbaarheid en er wordt eventueel ook een onderscheid gemaakt tussen korte termijn en langere termijn oplossingen.
Vaak gaat het om een combinatie van aanbevelingen met aanpassingen aan de werkposten, het gebruik van hulpmiddelen, het anders inrichten van de werkzones en het voorzien van opleidingen on the job. Aangezien het werk vaak gepaard gaat met het uitvoeren van dezelfde bewegingen in belastende houdingen, is het ook essentieel om in te zetten op organisatorische maatregelen zoals jobrotatie en taakverbreding.

Bron: Prevent, Ergoscan®, Samenvattend rapport. Lees het volledige rapport.

Geïnteresseerd in een Ergoscan® in jouw bedrijf? Contacteer ons