Wat zijn drugs?
Drugs zijn stoffen die na inname een invloed hebben op de hersenen. Ze beïnvloeden de gevoelens, zintuigen en het bewustzijn. Ook sommige medicijnen kunnen dit effect hebben. Deze worden ook als drugs beschouwd wanneer ze niet op doktersvoorschrift genomen worden, maar wel doelbewust voor de roes of het genot.

Drugs kunnen drie soorten effecten hebben:
- oppeppend of stimulerend: speed, cocaïne, cafeïne,…
- verdovend: alcohol, heroïne, GHB, slaap- en kalmeringsmiddelen,…
- ‘bewustzijnsveranderen’ of hallucinogeen (je zintuigen ervaren de realiteit op een vervormde manier): cannabis, LSD en andere tripmiddelen,…

In de wetgeving wordt een onderscheid gemaakt tussen legale en illegale drugs. Zo heeft alcohol wel degelijk een verdovende werking en kan men er verslaafd aan raken, maar het is toch vrij verkrijgbaar. Er bestaan wel enkele wetten en regels om ook het gebruik van legale drugs enigszins te beperken, zoals het verbod op alcoholverkoop aan -16-jarigen.

Cijfers
Er bestaan niet veel gegevens in verband met het (illegale) druggebruik in België. Het VAD (Vlaams expertisecentrum voor alcohol en andere drugs) verzamelt wel jaarlijks alle gegevens uit onderzoek.
Uit de Gezondheidsenquête van 2013 blijkt dat 6% van de Belgen boven 15 jaar te veel drinkt volgens de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Dit betekent meer dan 14 eenheden (= standaardglazen) alcohol per week voor vrouwen en meer dan 21 eenheden alcohol per week voor mannen. Bij de wekelijkse alcoholgebruikers stijgt dat percentage problematische drinkers naar 13%. 15% van de respondenten geeft aan ‘ooit’ al eens cannabis gebruikt te hebben. 5% gebruikte ooit al eens een andere illegale drug (zoals bijvoorbeeld cocaïne, amfetamines en opiaten). 15% van de Belgen gebruikte tijdens de twee weken voorafgaand aan de bevraging psychoactieve medicatie (slaapmiddelen, kalmeermiddelen, anti-depressiva).

Risico’s
Typisch voor drugs is dat ze tot een verslaving kunnen leiden. Sommige mensen gaan meer gebruiken omdat ze het effect van de roes steeds vaker willen ervaren. Dit noemt men geestelijke afhankelijkheid. Aan sommige drugs kan je lichaam wennen waardoor je een steeds grotere hoeveelheid moet gebruiken om hetzelfde effect te voelen. Op die manier raak je ook lichamelijk verslaafd.
Maar verslaafdheid is niet het enige risico. Drugs kunnen ook bepaalde effecten hebben die schadelijke gevolgen kunnen hebben.
- cannabis of marihuana: vermoeidheid, concentratieverlies en futloosheid;
- stimulerende middelen (cocaïne, amfetamines, XTC, speed,…): verhoogd zelfvertrouwen wat kan leiden tot risicovol gedrag;
- bepaalde medicijnen kunnen je waarnemingen en reactiesnelheid beïnvloeden. In combinatie met andere stoffen als alcohol kunnen ze onvoorspelbare effecten hebben.

Op het werk kan het gebruik van alcohol of drugs ook gevolgen hebben en de veiligheid van de gebruiker zelf en zijn collega’s in gevaar brengen.

Gevolgen van alcohol- en druggebruik op het werk

Preventie in het bedrijf
Bedrijven zijn verplicht om een alcohol- en drugbeleid uit te werken. Dit beleid moet vastleggen wat kan en wat niet en wat te doen in geval een werknemer ‘betrapt’ wordt. De sancties voor werknemers met een veiligheidsfunctie (bestuurders van heftrucks, kraanbestuurders,…) of een functie met verhoogde waakzaamheid (toezicht op de werking van een installatie) zijn mogelijk zwaarder omdat zij door drugsmisbruik collega’s en derden in gevaar kunnen brengen.
Het beleid kan ook hulpprocedures voorzien voor werknemers die verslaafd zijn aan drugs of alcohol. De arbeidsgeneesheer kan je bijvoorbeeld informatie geven over bijstand en hulporganisaties.

Alcohol- en drugtest
Bedrijven mogen, onder bepaalde voorwaarden, alcohol- en drugtests opleggen aan de werknemers. Dit zijn de voorwaarden:
- het gebruik moet uitsluitend gericht zijn op preventie
- de resultaten mogen niet als enige basis voor sancties dienen en mogen niet leiden tot discriminatie
- de betrokkene moet zijn akkoord gegeven hebben
- de inmenging in het privéleven van de werknemer moet tot een minimum beperkt blijven.

Een collega gebruikt drugs
Het is niet altijd gemakkelijk om te bepalen of iemand daadwerkelijk een drugprobleem heeft. Mogelijke signalen van druggebruik zijn: er bleek uitzien, vermoeidheid, veranderde eetlust, vermageren, heel kleine pupillen of juist heel wijde, een andere vriendenkring, geen interesse meer in hobby’s, werk, gezin of relaties, sterke stemmingswisselingen (agressief, depressief, uitgelaten), financiële problemen, ontwijkend gedrag,…

Wat moet je doen als een collega onder invloed is en zijn werk niet meer kan doen?
- Volg de regels van de procedure.
- Waarschuw je hiërarchische overste.
- Begeleid je collega naar het EHBO-lokaal of naar een ruimte waar hij kan rusten, indien de procedure dat voorziet.
- Breng hem naar huis, indien de procedure dat voorziet.
- Voelt je collega zich niet goed? Waarschuw dan de hulpverlener van het bedrijf of de hulpdiensten (112).

Bronnen: VAD, Druglijn, Prevent